W przyszłym miesiącu na Łotwie odbędzie się głosowanie nad zawieszeniem uczestnictwa państwa w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy (PACE). Jest to reakcja na decyzję w sprawie powrotu Rosji do prac w tym gremium, która zapadła we wtorek (25 czerwca).
Mimo dezaprobaty państw Europy Wschodniej 118 członków Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy opowiedziało się za powrotem Rosji do PACE. Sprzeciw wyraziło 62 deputowanych, a 10 wstrzymało się od głosu. Jest to pierwszy wyraz złagodzenia międzynarodowych sankcji nałożonych na Moskwę za zajęcie Krymu.
Czy Łotwa podąży drogą Ukrainy?
Ukraina, według której przywrócenie głosu Rosji jest bezpodstawnym ustępstwem, postanowiła zawiesić udział w pracach PACE. Podobne podejście prezentują łotewscy członkowie PACE, również kontestujący odstępstwo wobec Moskwy. Jeden z nich, Richard Kols, zwrócił uwagę, że decyzja o przywróceniu prawa głosu zapadła mimo że rosyjskie władze nie zmieniły niczego w swoim postępowaniu od czasu zawieszenia.
„PACE udowodniło, że prawa człowieka nie są już kwestią priorytetową. Decyzja o powrocie Rosji daje jej przyzwolenie na dalsze łamanie międzynarodowych standardów prawnych i kontynuowanie agresywnej polityki bez ponoszenia konsekwencji” – dodał Kols.
Łotewski rząd podziela krytyczne stanowisko. Wczoraj na Twitterze swoje rozczarowanie wyraził Minister Spraw Zagranicznych tego państwa, pisząc że „powrót Rosji do PACE stoi w opozycji do wartości i celów Rady Europy oraz poddaje w wątpliwość reputację organizacji (…)”. Nawet Boriss Cilevics, członek prorosyjskiej Socjaldemokratycznej Partii „Zgoda” stwierdził, że „powrót Rosji nie powinien odbywać się na warunkach dyktowanych przez Moskwę”.
Głosowanie już w lipcu
Realnym wyrazem niezadowolenia łotewskich władz jest zapowiedź, że 8 lipca, podczas sesji inaugurującej nowego prezydenta Egilsa Levitsa, odbędzie się głosowanie dotyczące dalszego uczestnictwa Łotwy w PACE. Ten kraj bałtycki przystąpił do RE w 1995 r.
Przywrócenie głosu Rosji zostało negatywnie odebrane także w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Delegaci z Ukrainy, Gruzji, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski i Słowacji opuścili obrady Zgromadzenia tuż po ogłoszeniu decyzji o powrocie Rosji. Następnie wydali wspólne oświadczenie, w którym stwierdzili, że „jest to zły sygnał dla Rosji, która w dalszym ciągu nie przestrzega praw człowieka i ma destabilizujący wpływ na Europę”.
Z kolei Francja, Niemcy i Włochy naciskały na powrót Rosji do PACE, powołując się na prawo obywateli rosyjskich do składania skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Rosja ponownie w Radzie Europy
Po aneksji Krymu w 2014 r. delegaci rosyjscy zostali pozbawieni prawa głosu i prawa do zajmowania kierowniczych funkcji w PACE. Zabroniono im także partycypowania w misjach Rady Europy. W odpowiedzi na tę decyzję od 2016 r. Rosja nie uczestniczyła w posiedzeniach PACE, a w 2017 r. zrezygnowała z płacenia składek, szacowanych na 33 miliony euro, co stanowi 7% rocznego budżetu organu. Władze Rosji groziły nawet opuszczeniem wszystkich struktur Rady Europy.
Punktem wyjścia do głosowania w sprawie Rosji była przyjęta przez Komitet Ministrów 17 maja 2019 r. deklaracja, w której podkreślono, że wszystkie państwa członkowskie mają prawo do równoprawnego uczestnictwa w pracach organów statutowych Rady Europy.
Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy
Zgromadzenie Parlamentarne jest jednym z dwóch głównych organów statutowych Rady Europy i pierwszą tego typu instytucją w Europie. Zasiada w nim 648 przedstawicieli parlamentów krajowych. Liczba deputowanych z danego państwa jest zależna od liczby mieszkańców.
Deputowani działają w ramach pięciu grup politycznych: Grupy Europejskiej Partii Ludowej (EPP/CD), Grupy Socjalistycznej (SOC), Grupy Europejskich Demokratów (EDG), Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (ALDE) i Grupy Zjednoczonej Lewicy Europejskiej (UEL).
PACE to organ doradczy, pozbawiony funkcji prawodawczych. Do jego najważniejszych kompetencji należą przyjmowanie rekomendacji dla Komitetu Ministrów oraz wydawanie rezolucji i opinii, będących wyrazem stanowiska PACE w danej sprawie. Zgromadzenie odgrywa wiodącą rolę w wyborze Sekretarza Generalnego Rady Europy, Komisarza Praw Człowieka Rady Europy i sędziów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – najważniejszego organu Rady Europy, do którego obywatele państw członkowskich mogą składać skargi w razie naruszenia ich praw.